OSCAR LOURENS, EEN WOORDENLINT LANGS DE VLOEDDIJK
Langs een 1400 meter lange strook aan de kade van de oude stadsgracht zijn woorden gemonteerd. In een onregelmatig ritme, zonder onderlinge overeenkomst, vormen ze toch één geheel. De bedenker, Oscar Lourens, streefde niet naar een puur esthetisch effect.
De esthetiek van het beeld is hier bewust ondergeschikt gemaakt aan het idee dat aan het fysieke werk ten grondslag ligt. Taal wordt ingezet als middel om dat idee op de beschouwer over te brengen.
De geschiedenis van de huizen aan de Vloeddijk vormt het uitgangspunt; elk woord verwijst naar de functie van een huis, naar de bewoners, hun beroep, of een speciale gebeurtenis uit het verleden.
De selectie van woorden getuigt van grote zorgvuldigheid en een verlangen om bij de beschouwer zoveel mogelijk associaties op te roepen. Deze losse woorden nodigen uit tot associatie; ze moeten ergens naar verwijzen en emoties of herinneringen oproepen.
Met een subtiele toevoeging aan de bestaande architectuur geeft de ontwerper een nieuwe dimensie aan de openbare ruimte. De Vloeddijk transformeert van een alledaagse gracht tot een plek waar voorbijgangers herinneringen worden aangereikt. Welke herinneringen dat zijn, weet alleen de voorbijganger zelf.
01 RUIMTE
(De la Sablionièrekade-Molenstraat) Parkeerplaats, open plek tussen bebouwing met uitzicht op het park langs de IJssel.
02 VERPLEGEN
(No 1) In 1538 opgericht als ‘pesthuis‘ vanaf 1795 een stadsziekenhuis.
03 HOEVE
(Nrs 3-4) Oude veehouderswoningen en stadsboerderijen.
04 WAARD
(No 8) Café, herberg.
05 KUNST
(No 11) Woonhuis van de kunstschilder Emile Moulin.
06 RUST
(No 14) Een groot huis met ruime tuin, gebouwd voor een gepensioneerd koopman. Later, van 1942 tot zijn overlijden in 1952, bewoond door prof dr K.Schilder.
07 BEWAREN
(No 15) Woonhuis van Mr J. Nanninga, archivaris.
08 LEER
(No 19) Op deze plek stond het St. Katharina klooster. Later was hier een leerlooierij gevestigd. In 1890 verbouwd tot woonhuis.
09 WEDUWE
(No 27) Woonhuis waar boerenweduwen woonden.
10 UITBENEN
(No 32) Voormalige slagerij.
11 GEMEENSCHAP
(No 38) Ooit was hier klooster Mariënkamp gevestigd (1462), een weeshuis (1627) en een militair hospitaal (1814-1842). Tegenwoordig is kunstencentrum Quintus hier gevestigd.
12 ONDERGROND
(No 41) Hier heeft een school voor basisonderwijs gestaan.
13 VERLOREN
(No 43) Huis waar weeskinderen woonden, waarschijnlijk deel van de Burgerweeshuizen.
14 LICHT
(No 47) Woonhuis van een kussenmaker.
15 GELOVEN
(No 57) In dit huis heeft ooit een huisschilder gewoond waarvan geloofd werd dat hij lid van de Vrijmetselaarsloge was, die oorzaak zou zijn van zijn plotselinge verdwijnen. Het gerucht gaat zelfs dat de man door de loge geprest of uitgelokt- zelfmoord pleegde.
16 KINDEREN
(No 57) Rond 1930 stond hier de stadsschool voor kinderen waarvan de ouders niet in staat waren schoolgeld te betalen.
17 HOOFD
(No 60) Woonhuis van een burgemeester, later bewoond door enkele wethouders.
18 LANDSCHAP
(No 65) Oude boerenwoning zonder veestalling, wellicht een van de weinige akkerbouwers.
19 DRUK
(No 69) Woonhuis van een Gemeente-ontvanger; later van een notaris en van burgemeester Blommenstein.
20 BESCHRIJVEN
(No 71) Woonhuis en kantoor van meerdere notarissen
21 VUUR
(No 86) Herbouw van de in 1919 afgebrande woning van Mej J.H. van Engelen.
22 ACHTERBLIJVEN
(No88) Tot 1937 woonde hier de laatste van de drie dames Burgers.
23 BOEKEN
(No 97) Voormalige bedrijfsruimte van drukkerij Zalsman.
24 OORLOG
(No 102) Voormalig woonhuis van de joodse tandarts I.S.Polak, die door onder te duiken op het Kampereiland de Tweede Wereldoorlog overleefde.
25 RIJK
(No 106) Statig pand, gebouwd voor een Friese boerenzoon, later bewoond door oa. effectenmakelaar Dikkers.
26 LIEFDADIG
(Nrs 115/116) Huis van de Aerendtsvergadering die gratis woonruimte bood aan bejaarde vrouwen.
27 DOORBRAAK
(Vloeddijk-Meeuwenweg) In de jaren tussen 1960 en 1970 is er een poging gedaan brede wegen door de stad aan te leggen. Er werd daarvoor veel afgebroken. Het plan is nooit echt uitgevoerd en de meeste open plekken zijn weer bebouwd.
28 ZIJARM
(No 126) De stadsgracht Burgel werd in 1324 verlegd en door de Botervatsteeg naar de IJssel geleidl Nog vóór de helft van de 14* eeuw werd de gracht voor de tweede keer verlegd, toen tot aan het Bolwerk.
29 ONDERDAK
(No 132) Huis van de Toe Boecop-vergadering die gratis huisvesting bood aan bejaarde vrouwen.
30 EENZAAM
(No 136) Woonhuis van Jenne van Dijt eenzaam door vooral het toedoen van haar moeder. In de volksmond werd zij “Gekke Jenne” genoemd. Ze investeerde in oude huisjes, die ze aan woningzoekenden verhuurde. Bij haar dood bezat ze ongeveer 80 huisjes in de binnenstad.
31 AARDE
(No 146) Drie identieke huizen, gebouwd door de familie Buitendijk, staan op het terrein van een voormalige pottenbakkerij.
32 BESCHERMEN
(No 159) Rond 1853 gebouwd als militair hospitaal.
33 LEEGTE
(No 164) Hier werd een aantal panden in 1911 onbewoonbaar verklaard.
34 KRACHT
(Bolwerk) Op deze plek stond een watergasfabriek, die zorgde voor de energie.
35 WIND
(Bolwerk) Hier is in 2001 de gedempte gracht weer uitgegraven en ingericht als historische haven. Wellicht wordt de verbinding tussen Burgel en IJssel ook aan deze kant van Kampen weer geopend. In deze omgeving stond ooit ook een molen.
Het op vrijdag 14 november 1997 onthulde kunstwerk “een woordenlint” van Oscar Lourens. Het kunstwerk bestaat uit 35 woorden van witgespoten aluminiumletters, die over een lengte van 1400 meter met tussenruimtes van 20 tot 60 meter aan de kademuur van de stadsgracht van de Vloeddijk zijn bevestigd.
Met deze woorden wil de Arnhemse kunstenaar een beeld oproepen bij de toeschouwer dat enerzijds te maken heeft met de geschiedenis van de plek erachter en anderzijds met de persoonlijke belevingswereld van het publiek. Dat krijgt op deze manier een eigen kijk op het kunstwerk en een eigen herinnering aan het woordenlint door de oude Hanzestad.
Ter gelegenheid van de onthulling is ook een brochure over het kunstwerk gepresenteerd.
